Informatie

Wat zegt de wet over media- en cultuurtoegankelijkheid?

Wetgeving is een complex gebied en er bestaan regels op internationaal, Europees, nationaal en lokaal niveau. Op de website MAPAccess.org vind je een overzicht per land. Twee belangrijke documenten hebben een zeer brede reikwijdte op internationaal niveau en gelden ook voor België, namelijk de United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities (link bronnenlijst) en de European Accessibility Act.

Internationaal
Het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap was het allereerste document met een internationale draagwijdte waarin juridisch bindende minimumnormen voor de rechten van personen met een beperking werden vastgesteld. Een van de belangrijkste pijlers in dit document is dat mensen met een beperking gezien worden als mensen die actief lid zijn van de samenleving waarin ze leven en aanspraak kunnen maken op hun recht om er volledig aan deel te nemen. Het document bepaalt op welke gebieden aanpassingen voor personen met een handicap nodig zijn om hun rechten effectief te kunnen uitoefenen.

In Europa
De European Accessibility Act beoogt in de eerste plaats het aanbod van toegankelijke producten en diensten op de Europese markt te verbeteren door belemmeringen weg te nemen die het gevolg zijn van uiteenlopende wetgeving. De wet heeft betrekking op een brede waaieraan producten en diensten, waaronder audiovisuele media.

In Vlaanderen
In Vlaanderen vormen het Vlaamse Mediadecreet en de Beheersovereenkomst met de Openbare Omroep de belangrijkste wetgevende instrumenten voor toegankelijke media.

In het Vlaams mediadecreet worden verplichtingen vastgelegd voor de openbare en de commerciële omroepen. In artikel 151 van het nieuwste mediadecreet wordt decretaal vastgelegd welke inspanningen de omroepen moeten doen om hun programma’s toegankelijker te maken voor personen met een auditieve of visuele beperking:

Art. 151: De openbare omroeporganisatie van de Vlaamse Gemeenschap en de private televisieomroeporganisaties maken een aanzienlijk deel van hun omroepprogramma toegankelijk voor personen met een visuele of auditieve handicap. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van ondertiteling, audiobeschrijving, gebarentaal en auditieve ondertiteling.
Met ingang van 1 januari 2010 of nadat de private televisieomroeporganisaties, gedurende zes opeenvolgende maanden een gemiddeld marktaandeel van 2 percent behalen, voldoen zij aan de volgende voorwaarden binnen de hierna bepaalde termijnen:
- volledige ondertiteling binnen twaalf maanden van het hoofdjournaal. Dit is het journaal met gemiddeld het hoogste kijkcijfer;
- volledige ondertiteling van alle journaals en 90 procent van de informatieprogramma's binnen 36 maanden.
De Vlaamse Regering legt voor andere ondertiteling dan bedoeld in het derde lid van dit artikel, voor audiobeschrijving, voor gebarentaal en voor auditieve ondertiteling een tijdspad en quota op. De Vlaamse Regering verstrekt voor elke techniek voor het toegankelijk maken van televisiediensten, subsidies.

Ten slotte moeten sinds 2017 alle films die financiële steun krijgen van het Vlaams Audiovisueel Fonds toegankelijk gemaakt worden door middel van ondertiteling en audiodescriptie. Het Nederlandse Filmfonds geeft ook bijkomende financiële ondersteuning voor audiodescriptie en ondertiteling in Nederland.